Wednesday, July 20, 2011

हजारो वर्षे न विसरला जाणारा दिवस


आजचा दिवस पुढची हजारो वर्षे मानव अस्तित्त्वात असेपर्यंत विसरला जाणार नाही
२० जुलै १९६९ रोजी नील आर्मस्ट्राँगने अपोलो-११ या यानातून खाली चंद्रावर पाय ठेवला आणि त्याच क्षणी मानवाने चंद्रावर पहिले पाऊल ठेवल्याचा इतिहास निर्माण झाला.
इतिहासात हा दिवस सुर्वणाक्षरांनी कोरला गेला आहे.
यापुढे मानव कदाचित मंगळावर जाईल , दुसर्‍या सूर्यमालेतील ग्रहांवर देखील जाईल
पण पृथ्वीबाहेर प्रथमच दुसर्‍या जमीनीवर पाय ठेवण्याच्या आजच्या या दिवसाची बरोबरी कधीच होऊ शकणार नाही.
मानवाच्या या अत्भुत पराक्रमाचे आजच्या दिनी स्मरण करुयात आणि आपल्या सर्वांच्याच हृदयात ही घटना कायमची कोरून ठेवूयातहास्य
मानवाचे चंद्रावरचे पहिले पाऊल :
File:Apollo 11 bootprint.jpg
नील आर्मस्ट्राँग चंद्रावर उतरताना टिपलेले छायाचित्र
File:Apollo 11 first step.jpg
अपोलो-११ यानाचा लोगो
चित्र:Apollo 11 insignia.png
नील आर्मस्ट्राँग
अवांतर : भारतीय पुराणकथांप्रमाणे चंद्रावर जाणार्‍या पहिल्या मानवाचे नाव बाहुबली होते. (आर्मस्ट्राँगचा भारतीय अनुवाद केल्यावर यातील रहस्य हादरवून टाकते) wink

एक मतप्रवाह असा आहे की अमेरिकन्स नी चंद्रावर जाण्यात यश मिळवलेच नव्हते आणि जे व्हिडिओ फूटेज जाहीर केले होते त्याचे शूटिंग त्यांनी पृथ्वीवरच केले होते.
पण यात काही तथ्यांश आहे असे मला वाटत नाही.
अवकाशयुगाची नांदी सुरु झाली ती रशियाने स्पुटनिक हा पहिला उपग्रह अंतराळात सोडला त्यामुळे
त्यानंतरही कित्येक वर्षे अंतराळावर रशियाचेच वर्चस्व होते
पहिला पुरुष अंतराळवीर आणि पहिली महिला अंतराळवीर रशियाचेच होते
युरी गागारीन आणि व्हेलेन्तिना तेरेश्कोव्हा
एवढेच काय पण अंतराळातील पहिला प्राणी पण रशियानेच पाठवला होता
लायका नावाची कुत्री अंतराळात पाठवून तिला सुखरुपपणे पृथ्वीवर परत आणण्याचा प्रयोग रशियाने यशस्वी केला, मगच युरी गागारीनची अंतराळ वारी झाली.
रशियाच्या या अशा कमालीच्या वर्चस्वाखाली अंतराळयुग जाते आहे हे अमेरिकेला बघवणे शक्य नव्हते.
जगाची आर्थिक महासत्ता होण्याची स्वप्ने अस्तित्त्वात उतरवू पाहणार्‍या अमेरिकेने रशियाला शह देण्यासाठी थेट चंद्रावरच माणसाचे पाऊल ठेवून दाखवण्याचा चंग बांधला.
दोन देशांतील कमालीच्या स्पर्धेमुळेच मानवाचे पाऊल चंद्रावर उमटले असे म्हटले तर यात अतिशयोक्ती होणार नाही. अतिशय सखोल अभ्यास करुन व कित्येक अपोलो यानाच्या वार्‍या चंद्रावर करुन अमेरिकेने याची सिद्धता केली होती. अपोलो मालिकेतल्या ११व्या यानातून मानवाने चंद्रावर पाऊल ठेवले यावरुन अमेरिकेने किती तयारी केली होती हे स्पष्ट व्हावे. यात अपोलो याने चंद्रावर आदळली देखील आहेत, त्यातूनच अंतराळयानाचे सेफ लॅन्डींग कसे करावे याचे तंत्र विकसित झाले.
रशियातील अंतर्गत घडामोडींमुळे अंतराळयुगात रशियाची असणारी सद्दी हळूहळू संपू लागली.
रशियात उसळलेल्या पेरेस्त्रोईका आणि ग्लास्तनोस्त या लाटेचे आणि गोर्बाचेव्ह यांच्या प्रभावाचे पर्यवसान पुढे रशियाचे विभाजन होण्यात झाले.
आणि अंतराळयुगात अमेरिकेचा एकाधिकार प्रस्थापित झाला.
अशी ही कथा आहे.
तरी अमेरिकेने चंद्रावर सर्वप्रथम मानव पाठवला हे जगन्मान्य सत्य आहे.
जोपर्यंत नासा या अमेरिकन स्पेस एजन्सीने चंद्रावर पहिला माणूस पाठवला याचे पुराव्यांनिशी खंडन होत नाही तोपर्यंत तरी नील आर्मस्ट्राँग हाच चंद्रावर पहिले पाऊल ठेवणारा मानव होता हे सत्य त्रिकालाबाधित राहिल हास्य
अशा कित्येक इमेल्स पण आहेत ज्यात नासा चे चंद्रावरचे पहिले पाऊल हे अभियान खोटे कसे आहे याचे पुरावे देण्यात आलेले आहेत.
पण या पुराव्यांत काही दम नाहिये. अवकाशात प्रकाशाचे नियम पृथ्वीप्रमाणे काम करत नाहीत. कारण पृथ्वीवर दाट वातावरण आहे आणि वातावरणामुळे प्रकाशाच्या निराळ्या छटा आपल्याला बघायला मिळतात. अवकाशात सगळे काळेच असते.
पण अशा ईमेल्स आणि हे दुवे सनसनाटी बातमी म्हणून खपू शकतात.
यात काही तथ्य असते तर जगभरातील एकाही शास्त्रज्ञाने याचा पाठपुरावा करु नये असे कसे होईल?
पण अशा अफवांच्या गर्दीत सत्य सूर्यप्रकाशासाखे लख्ख चमकते तद्वतच चंद्रावर उतरणारा पहिला मानव नील आर्मस्ट्राँगच आहे हास्य
दिलेल्या दुव्यांमुळे येथील कित्येक वाचकांना हा मुद्दा समजण्यास खूप मोठी मदत होईल.
धन्यवाद,
~सागर
(या लेखातील छायाचित्रे मायाजालावरुन घेतलेली आहेत. व त्या छायाचित्रांचे सर्व हक्क त्या त्या संस्थांकडे सुरक्षित आहेत. )

ऑक्टोबर २०२१ महिन्याचे आकाश दर्शन : शुक्र व ज्येष्ठेची दुर्मिळ युती ...

ऑक्टोबर २०२१ या महिन्याचे खगोल दर्शन  सौजन्य : दैनिक सकाळ (०१ ऑक्टोबर २०२१) मार्गदर्शक : डॉ. प्रकाश तुपे सर.