"लव्हजॉय" धूमकेतूचे मनोवेधक दर्शन

ऑस्ट्रेलियन धूमकेतू शोधक टेरी लव्हजॉय याने १७ ऑगस्ट २०१४ ची पहाट होण्यापूर्वी हा धूमकेतू सर्वप्रथम पाहिला.२००७ सालापासून या धूमकेतू शोधकाने शोधलेला हा पाचवा धूमकेतू. टेरी लव्हजॉय ऑस्ट्रेलियाच्या क्वीन्सलँड प्रांतातील बर्कडेल येथून आकाश निरिक्षण करत असताना या धूमकेतूचा शोध लावला.



एका संकेतस्थळाशी दिलेल्या मुलाखतीत टेरी लव्हजॉय ने हा धूमकेतू कसा शोधला ते थोड्या सोप्या शब्दांत सांगितले. हल्ली दूरदर्शीतील तंत्र आधुनिक होत चालले आहे. त्यातील इमेजिंग प्रणालीचा वापर करुन लव्हजॉय ने दर दहा मिनिटांच्या अंतराने तीन फोटो घेतले. थोड्या अंतराने घेतलेले फोटो हे धूमकेतू शोधण्याच्या कामात अतिशय उपयोगी ठरतात. जर एखादा धूमकेतू अथवा उल्का आकाशात असेल तर ती अशा थोड्या थोड्या अंतराने घेतलेल्या फोटोंमधून जागा बदलण्याच्या घटकामुळे लगेच सापडते.
जिज्ञासूंनी हा लव्हजॉय धूमकेतू अवश्य बघावा. सध्या तो मृग नक्षत्रात आहे आणि हळुहळु उत्तरेकडे सरकत जाणार आहे. जानेवारीत बरा दिसेल. छोट्याश्या दुर्बिणीच्या अथवा द्विनेत्रीच्या साहाय्याने बघितल्यास धूमकेतू बघण्याचे नेत्रसुख मिळवता येईल.

 लव्हजॉय या धूमकेतूचा १६ जानेवारी २०१४ पर्यंतचा मार्ग:

अंतराळात नव्या ग्रहाचा शोध

पीटीआय, वॉशिंग्टन:

खगोलवैज्ञानिकांनी मीन तारकासमूहात गुरूपेक्षा दुप्पट वस्तुमानाचा ग्रह शोधून काढला आहे. या तारकाप्रणालीत एका ताऱ्याभोवती हा नवीन ग्रह फिरत असून आपल्या सौरमालेच्या शेजारी बहुतारकीय प्रणालींचे प्रमाण जास्त असताना ही एकतारकीय प्रणाली वेगळी ठरली आहे. एक तारकीय प्रणालीतील ताऱ्यांची निर्मिती ही बहुतारकीय प्रणालीपेक्षा वेगळ्या पद्धतीने होत असते, असे सॅन फ्रान्सिस्को स्टेट युनिव्हर्सिटीचे खगोलशास्त्रज्ञ स्फीफन केन यांनी सांगितले. 

बहुतारकीय प्रणालीत एकापेक्षा दोन ग्रहीय चकत्या असतात, त्यात ग्रहांचा जन्म होतो. एखादा जादाचा तारा हा विध्वंसक ठरू शकतो व त्याचे गुरूत्व प्राथमिक रूपातील ग्रहांना एकमेकांपासून दूर लोटू शकते. बहुतारकीय प्रणालीत फार कमी सौरमालाबाह्य़ग्रह सापडले आहेत; पण ते आहेत हे मात्र नक्की, असे ते म्हणाले.

केन यांनी हवाई येथील जेमिनी नॉर्थ ऑब्झर्वेटरी येथे ऑप्टिकल इमेजिंग तंत्राने चार तारकीय प्रणालींचा अभ्यास केला. प्रत्येक प्रणालीत त्यांना सौरमाला बाह्य़ ग्रह सापडले व त्यांच्या त्रिज्यात्मक वेगातील बदल पाहून कुठला तारा पृथ्वीपासून किती दूर व किती जवळ जात आहे, याचा अभ्यास त्यांनी केला.

शोध सुरूच..

जवळच्या पदार्थामुळे एखाद्या ताऱ्यावर जे गुरूत्वीय बल कार्य करीत असते त्यामुळे ग्रहांवर जी क्रिया घडते त्याला 'वुबलिंग' असे म्हणतात. केन व त्यांच्या सहकाऱ्यांनी ज्या तारकीय प्रणालींचा अभ्यास केला त्यात त्रिज्यात्मक वेगाच्या बदलातील माहितीचे स्पष्टीकरण काही बाबतीत परिभ्रमण करणाऱ्या ग्रहाच्या गुरूत्वाच्या आधारे करता आले नाही.